Zachodniopomorskie

Gozdowice to niewielka wieś licząca sobie 120 mieszkańców, administracyjnie przynależąca do gminy Mieszkowice w powiecie gryfińskim. Położona tuż nad Odrą jest miejscowością o wielkim znaczeniu historycznym. To tutaj miała miejsce jedna z najważniejszych bitew Wojska Polskiego podczas II wojny światowej. W kwietniu 1945 roku żołnierze 1. Armii Wojska Polskiego sforsowali Odrę, przełamując obronę niemiecką na zachodnim brzegu rzeki. Tym samym otwarta została droga na Berlin, który padł trzy tygodnie później, kończąc najokrutniejszą z wojen w historii ludzkości.

Początki Gozdowic sięgają daleko wstecz do okresu kultury łużyckiej (1400 p.n.e.-300 p.n.e.), kiedy to pojawiają się pierwsi osadnicy. Najwcześniejsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1337 roku z księgi ziemskiej, gdzie wymieniona jest osada słowiańska Gostebis. W XV wieku wieś staje się własnością Zakonu Krzyżackiego, a w 1466 roku odkupiona przez Joannitów, weszła w skład ich majątku ziemskiego w Golicach. W tym czasie Gozdowice nie cieszyły się dobrą renomą ze względu na mieszkających tu rycerzy, którzy trudnili się rabunkiem i napadali na kupców podróżujących wzdłuż Odry.

Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny
Jednym z elementów chrystianizacji danego obszaru była budowa kościoła. Obecny kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny wzniesiony został na przełomie XIII/XIV wieku. Do jego budowy użyto kamieni polnych - często używanego budulca wykorzystywanego do wznoszenia wiejskich kościołów. W XVIII wieku przeprowadzono gruntowny remont świątyni. W 1730 roku ufundowano nowy ołtarz typu amonowego z dwiema korynckimi kolumnami w stylu barokowym. W 1840 roku rozbudowano świątynię poprzez wydłużenie i poszerzenie wnętrza oraz zamontowanie płytek ceramicznych na posadzce.

W roku 1904 dobudowano wieżę o wysokości 25 m oraz umieszczono na niej zegar. Rok później na wieży zawieszono trzy różnej wielkości dzwony wykonane przez Franza Schillinga. Obecnie na wieży znajduje się tylko jeden z dzwonów, najmniejszy. Podczas II wojny światowej kościół uległ nieznacznemu uszkodzeniu, jednakże wiele drogocennego sprzętu zaginęło. Podobne zdarzenia miały miejsce w przypadku wielu kościołów, np. w katedrze w Kamieniu Pomorskim cenny sprzęt i zabytki kościelne został zabrane i do tej pory nieznane są ich losy. W latach sześćdziesiątych XX wieku parafia wzbogaciła się o trzy malowidła naścienne autorstwa Michała Lipko, które można podziwiać zwiedzając wnętrze kościoła. W kolejnych latach dokonano remontu dachu, podwyższono mury, przesunięto ołtarz do części zachodniej, dobudowano przedsionek. W 2000 roku przeprowadzono renowację zegara znajdującego się na wieży kościelnej, wyposażając go w mechanizm elektroniczny.

Forsowanie Odry: pomniki i muzeum Wojska Polskiego
W dniach 16-20 kwietnia 1945 roku miała miejsce jedna z największych operacji wojskowych II wojny światowej, kiedy to 2,5 miliona żołnierzy polskich i radzieckich stanęło naprzeciw miliona żołnierzy niemieckich broniących dostępu do Berlina. Gozdowice były jednym z dwóch punktów, z którego wyruszyli żołnierze 1. Armii Wojska Polskiego celem przełamania hitlerowskiej obrony na Odrze. W wyniku śmiałego ataku, aczkolwiek okupionego licznymi stratami ludzkimi, żołnierze polscy i radzieccy zdołali sforsować górny odcinek Odry i zająć jej zachodni brzeg. W Gozdowicach nasi żołnierze, po bohaterskiej walce, umocnili się na pozycjach na lewym brzegu, przełamując w kolejnych dniach obronę niemiecką.

Pamięci tamtych wydarzeń - w Gozdowicach wzniesionych zostało kilka pomników: Pomnik Sapera, Pomnik Forsowania Odry i Pomnik Chwały Bohaterom 1. Armii Wojska Polskiego. Wszystkie monumenty upamiętniają wydarzenia z kwietnia 1945 roku. Żołnierze, którzy zginęli podczas forsowania Odry, zostali pochowani na cmentarzu wojenny w Siekierkach, znajdującym się ok. 7 km na północ od Gozdowic.

To nie jedyne symboliczne miejsca upamiętniające kwietniowe dni 1945 roku. W dawnym punkcie dowodzenia, w którym mieściła się siedziba dowódcy 6 Batalionu Pontonowo-Mostowego generała Jerzego Bordziłowskiego, znajduje się teraz Muzeum Wojsk Inżynieryjnych 1. Armii Wojska Polskiego. Głównymi eksponatami są przede wszystkim pamiątki po forsowaniu Odry w Gozdowicach, makiety obrazujące konstrukcje używane do działań związanych z forsowaniem oraz mapy frontu. Zobaczyć również można oryginalne kutry, łodzie i pontony służące do przeprawiania wojsk przez Odrę w 1945 roku. Do końca lat dziewięćdziesiątych do najciekawszych eksponatów należała amfibia, która oddana do renowacji nigdy już jednak do muzeum nie wróciła.

Warto zwrócić uwagę na punkt widokowy, który znajduje się w miejscu, gdzie w 1945 roku stała bateria dział artyleryjskich. Jest tutaj bunkier z drewnianych bali, z którego doskonale widać niemiecki brzeg Odry.

Prom
Odra w rejonie Gazdowic jest szeroka na kilkaset metrów, zaś szerokość naturalnego obszaru zalewowego w tym rejonie waha się od 2 do 4 km. Aby dostać się na drugą stronę rzeki niezbędna jest pomoc w postaci dobrej łodzi, pontonu czy promu. Aby umożliwić rolnikom dostęp do pastwisk po drugiej stronie rzeki uruchomiono w XVIII wieku przeprawy promowe. Stałe połączenie promowe otwarto w 1815 roku, które łączyło wieś Gozdowice z osadą Güstebieser Loose. Wcześniej, bo w 1812 roku, Wielka Armia Napoleońska, która szła na Rosję, przeprawiała się przez Odrę m.in. w Gozdowicach. Po tym wydarzeniu przetrwała nazwa traktu "Droga Armii".

II wojna światowa zahamowała rozwój komunikacji promowej, a po jej zakończeniu wstrzymano przeprawy ze względu na przebiegającą na Odrze granicę polsko-niemiecką. Dopiero w 2007, w roku wejścia Polski do strefy Shengen, ponownie uruchomiono przeprawę promową Gozdowice-Güsterbieser Loose. Budowa przejścia promowego została sfinansowana ze środków funduszu unijnego INTERREG IIIA. Tym samym przeprawa Gozdowice-Güsterbieser Loose stała się pierwszym promowym przejściem granicznym w Polsce. Warto dodać, że uruchomienie tego przejścia skróciło znacznie drogę do pobliskich miejscowości. Wcześniej, aby dostać się na przeciwległy brzeg, trzeba było pokonać ponad 50 km do najbliższego mostu.

Sam prom przypomina, ze względu na boczne usytuowanie kół zamachowych, wielkie statki parowe pływające niegdyś po rzece Missisipi. Jednorazowo na prom może zostać zabrane 6 samochodów osobowych i 20 pasażerów. Według szacunków, codziennie przeprawianych jest około 1500 pasażerów. Przeprawa czynna jest codziennie od kwietnia do października i jest odpłatna.