Załęże to średniej wielkości wieś w powiecie pyrzyckim, położona na południowym krańcu gminy Kozielice nad jeziorem Sitno. Już w średniowieczu tereny obecnej gminy Kozielice wchodziły w skład ziemi pyrzyckiej i były położone na pograniczu dwóch państw – Księstwa Pomorskiego i Brandenburgii. Położenie to było powodem częstych najazdów i zniszczeń.
Pierwsza wzmianka o miejscowości której pierwotna nazwa brzmiała Sonte Marienwerdere, pochodzi z 1264 roku. Od roku 1289 osada była własnością klasztoru w Gramzow. W XIV wieku, jako służebna wieś chłopska, Załęże przynależało do miasta Pyrzyce, które w 1645 roku odsprzedało wieś Georgowi von Burgsdorf. Kolejnymi właścicielami byli, między innymi Gustav von Enckevort – 1765 rok oraz rodzina von Quillfeldt – 1803 rok.
W połowie XIX wieku Załęże liczyło 544 mieszkańców, 15 dużych gospodarstw chłopskich, 8 gospodarstw pół rolnych oraz 13 zagrodników. Istniała także kuźnia, wiatrak, szkoła i karczma. Zabudowa Załęża miała charakter mocno zwarty, a budynki z gospodarstwami rozmieszczone były wokół niewielkiego placyku, na którym znajdował się kościół. W końcu XIX wieku Załęże należało już do miejscowości bardziej zurbanizowanych, z wieloma drogami, choć w dalszym ciągu stosunkowo niewielką. Większa część stodół należących do mieszkańców miała konstrukcję ryglową.
W początku XX wieku w Załężu znajdował się majątek rycerski tajnego radcy Brasiena. W roku 1925 wieś zamieszkiwało 435 osób w 66 domach. Na przełomie XIX i XX wieku na południe od wsi zbudowano na wzniesieniu wiatrak kozłowy.
Jezioro Sitno Wielkie, nad którym leży Załęże, należy do zlewni Jeziora Myśliborskiego. Na północ od Sitna znajdują się pokłady torfów, kredy jeziornej oraz gytii ilastej. Złoża te nie są eksploatowane. Jezioro charakteryzuje się nieregularnym kształtem i bardzo urozmaiconą linię brzegową. Występują tu liczne zatoki, półwyspy oraz wyspy. Brzegi jeziora są niskie, przeważnie trudno dostępne, z szerokim pasem szuwarów, do którego przylegają lasy, łąki i pola uprawne. Dostęp do jeziora możliwy jest w okolicach miejscowości Sitno i Załęże.
Staraniem gminy tereny przyległe do jeziora są przekwalifikowane na działki rekreacyjne, a następnie zagospodarowywane – pod domki letniskowe, plaże, pola namiotowe, parkingi. W ślad za rozwojem turystycznym tych miejscowości idą pomysły tworzenia gospodarstw agroturystycznych zapewniających dodatkową bazę noclegową, ale również inne atrakcje poszukiwane przez turystów.
Do najcenniejszych zabytków Załęża zalicza się kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Świątynię wybudowano najprawdopodobniej w 2 połowie XIII wieku z granitowych ciosów, ułożonych w regularne warstwy. Bryłę posadowiono na planie czworoboku, bez chóru i wieży. W latach 1875-1877 świątynię od zachodu rozbudowano o neogotycką, ceglaną wieżę. W nawie umieszczono wówczas otwory okienne, zamurowano także portale. Zachowany został ostrołukowy portal cmentarny z uskokami.
W narożniku południowo-wschodnim i południowo-zachodnim znajdują się ornamenty, ze znanym nam z innych okolicznych kościołów, wzorem tajemniczej szachownicy. Musimy pamiętać, że te ziemie w dawnych czasach należały do zakonów rycerskich templariuszy i joannitów, więc może to następne wskazówki dla poszukiwaczy skarbów?
Przy kościele znajduje się pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w I wojnie światowej. Obecnie stanowi podstawę figury Jezusa Chrystusa. Kościelna parcela – dawniej w funkcji cmentarza – otoczona jest kamienno-cegllanym murem, w którym zachowała się bramka z XV wieku.
Szachownica:
Umiejscowiona jest w narożniku południowo-wschodnim, w ścianie południowej, dziewiąty głaz od dołu, na wysokości około 260 cm. Szachownica o kwadratach 7x7 cm, pięciu polach w poziomie i czterech polach w pionie jest bardzo dobrze widoczna.
Szachownica:
Umiejscowiona jest w narożniku południowo-zachodnim, w ścianie zachodniej, trzeci głaz ponad cokołem, na wysokości około 80 cm. Szachownica o kwadratach 11x11 cm, czterech polach w poziomie i trzech polach w pionie jest bardzo słabo widoczna.
|
Hotele
Zobacz także:
Najbliżej
